Những ngày cuối năm 2022, người dân trên địa bàn huyện Duy Xuyên , tỉnh Quảng Nam xôn xao trước việc bà Nguyễn Thị Mỹ Linh trú thị trấn Nam Phước, Duy Xuyên cầm cái biêu, hụi, sau đó vỡ nợ và đột ngột "mất tích". Kết quả xác minh ban đầu xác định đối tượng chiếm đoạt của hơn 150 bị hại với số tiền hơn 30 tỷ đồng.

Tại chợ Nam Phước, Thị trấn Nam Phước hàng trăm tiểu thương đứng ngồi không yên, việc buôn bán bị đình trệ. Các tiểu thương cho biết có đến 80-90% người buôn bán ở chợ tham gia chơi biêu hụi với bà Linh. Có người mỗi ngày góp 10.000 – 20.000 đồng, có người góp vài trăm ngàn đồng/ngày.

Hoạt động chơi “biêu”, “hụi” được tồn tại từ rất lâu, đã trở thành thói quen, tập quán giao dịch tín dụng, huy động vốn của người dân. Nghị định số 19/2019 NĐ-CP của Chính phủ về họ, hụi, biêu, phường cho thấy về mặt pháp lý, Nhà nước cho phép nhân dân tự tổ chức hình thức huy động vốn góp nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu phải đảm bảo an toàn, đúng pháp luật.

Tuy nhiên, thực tế các vụ vỡ biêu, hụi cho thấy người dân không tuân thủ các quy định của pháp luật khi tham gia hoạt động góp vốn dưới hình thức biêu, bụi. Chỉ tính riêng trong năm 2022, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Nam đã điều tra, xử lý 34 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra trên địa bàn, trong đó có 9 vụ liên quan đến biêu, hụi. Khi vỡ hụi, việc thu hồi phần vốn đã góp của các hụi viên gặp rất nhiều khó khăn, gần như không thể thu hồi hoặc chỉ thu hồi được một phần nhỏ số vốn đã góp.

Chơi hụi là một hình thức tín dụng dân gian từ lâu trong cộng đồng người Việt Nam. Ban đầu nó là một hình thức góp vốn có ý nghĩa nhân văn thể hiện tinh thần tương trợ nhau trong cộng đồng. Tuy nhiên, theo thời gian, việc chơi hụi ở một số nơi nó đã biến tướng mà nhiều người lợi dụng nó để lừa đảo. Dễ thấy nhất là việc mua bán hụi chết và đặt lãi cao để tranh hốt hụi trước rồi bỏ trốn. Còn các chủ hụi thì đặt tâm lí con hụi nào cũng ham lãi cao để huy động và chiếm dụng vốn. Không loại trừ trường hợp chủ hụi ngay từ khi mở hụi đã có ý đồ lừa đảo.

Họ dùng mánh khóe phô trương vật chất khiến những người chơi cứ tưởng họ là người giàu có. Các chủ hụi này, lúc đầu thường chung chi sằng phẳng lãi cao để kích thích lòng tham của người chơi hụi. Thực chất là lấy tiền của người trước trả cho người tham gia sau. Đến khi các con hụi tham gia chơi nhiều thì chủ hụi vơ vét thật nhiều tiền rồi bỏ trốn.

Khắp các vùng quê nghèo như Hải Phòng, Nam Định, Thái Bình, Hà Nam…những lời tuyên vỡ hụi như tiếng sét đánh vào đầu người dân trong sự bế tắc. Ngoài sự hành xử tự phát thì có số người cũng tin tưởng vào pháp luật. Nhưng hoạt động này thường không được kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Các vụ giật hụi, vỡ hụi liên tiếp xảy ra khi chủ hụi ôm tiền bỏ trốn, khiến nhiều vùng quê nghèo vốn yên bình, bỗng rơi vào cảnh lao đao.

Tình trạng chơi huị đang có màu sắc đỏ đen. Với những gì đang diễn ra như thế này, các chuyên gia cho rằng, hụi đang ngày càng biến tướng tinh vi. Các vụ vỡ hụi hầu như cùng chung một kịch bản là lập danh sách ảo, gom tiền, tẩu tán tài sản rồi tuyên bố vỡ hụi trong khi đó người chơi lại hoàn toàn vô tư không biết. Đây chính là những kẽ hở cần sớm được bịt lại, để không còn những cuộc cãi vã, sự hắt hủi của những người làng xóm dưới mái làng như thế này.

Để tránh tình trạng bị lừa đảo chiếm đọa tài sản, nhất là với những hình thức góp vốn biêu, hụi người dân cần nâng cao ý thức cảnh giác đặc biệt là cần nắm và tuân thủ các quy định pháp luật trong tất cả các giao dịch liên quan đến tải sản.