Nhiều cụ bà lớn tuổi tại Nhật Bản đã phạm tội nhiều lần để được ở tù, do cảm thấy bị bỏ rơi và thiếu sự hỗ trợ tài chính sau đại dịch COVID-19. Nhà tù nữ Tochigi ở phía bắc Tokyo ngày càng đông đúc hơn bởi sự xuất hiện của những người cao tuổi như vậy.

Với phạm nhân Akiyo, đây là lần thứ hai bà vào tù sau lần đầu bị bắt vì ăn cắp thức ăn ở tuổi 60. Bà cho biết đã đón sinh nhật thứ 81 sau song sắt và khi bị bắt lần này, bà không còn bận tâm đến điều gì sẽ xảy ra với mình nữa. Bà chia sẻ rằng thật khó để diễn tả cuộc sống một mình khó khăn như thế nào.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), 20% người trên 65 tuổi ở Nhật Bản sống trong cảnh nghèo đói. Đối với một số phụ nữ lớn tuổi, phạm tội dường như là con đường duy nhất để sinh tồn. Chính phủ Nhật Bản cho biết năm 2022, hơn 80% tù nhân nữ cao tuổi trên toàn quốc bị kết án vì tội trộm cắp.

Những phụ nữ tại trại giam Tochigi phải làm việc trong nhà máy của nhà tù, nhưng họ cảm thấy hài lòng với cuộc sống hiện tại. Tại đây, họ được cung cấp bữa ăn đều đặn, dịch vụ y tế miễn phí và sự chăm sóc dành cho người già, cùng với tình bạn và sự đồng hành mà họ thiếu ở bên ngoài xã hội.

Một nhân viên nhà tù tên Megumi cho biết, ngoài xã hội không có ai muốn chăm sóc những người phụ nữ này và họ đã lựa chọn vào tù vì không còn nơi nào để đi.

Trong khi đó, bà Akiyo chia sẻ rằng con trai bà đã nói bà hãy biến đi và dù bà có chết thì anh ta cũng không quan tâm. Vì thế, bà cảm thấy biết ơn khi có thể sống một cuộc sống bình thường trong tù, nơi có những con người tốt bụng.

Tại nhà tù Tochigi, cứ năm tù nhân thì có một người là người cao tuổi. Trước thực tế đó, nhà tù đã điều chỉnh các dịch vụ để phù hợp với độ tuổi của phạm nhân. Số lượng tù nhân từ 65 tuổi trở lên đã tăng gần bốn lần từ năm 2003 đến năm 2022, khiến bản chất của việc giam giữ cũng thay đổi.

Ông Takayoshi Shiranaga, một nhân viên tại đây, cho biết họ phải hỗ trợ các phạm nhân lớn tuổi trong việc thay tã, ăn uống và tắm rửa. Ở góc độ này, nhà tù giống như một viện dưỡng lão hơn là nơi giam giữ tội phạm.

Năm 2021, Bộ Phúc lợi Nhật Bản thừa nhận rằng những tù nhân lớn tuổi nhận được hỗ trợ sau khi ra tù ít có khả năng tái phạm hơn những người không nhận được hỗ trợ. Kể từ đó, bộ đã tăng cường các nỗ lực can thiệp sớm để giúp đỡ người cao tuổi.

Bộ Tư pháp Nhật Bản cũng triển khai các chương trình dành riêng cho tù nhân như giáo dục kỹ năng sống tự lập, hỗ trợ phục hồi sau lạm dụng chất gây nghiện và hướng dẫn điều chỉnh các mối quan hệ gia đình sau khi ra tù.

Chính phủ Nhật Bản hiện đang xem xét các đề xuất nhằm mở rộng chế độ trợ cấp nhà ở cho người cao tuổi, với 10 thành phố trên cả nước đã thử nghiệm các sáng kiến hỗ trợ người cao tuổi không có người thân.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu những biện pháp này có đủ để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng tại một quốc gia có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới và tỷ lệ sinh thuộc hàng thấp nhất hay không.