Tại Bình Định, sau hơn 3 năm triển khai thực hiện, Nghị định 67 của Chính phủ về một số chính sách phát triển thủy sản đã giúp ngư dân có cơ hội phát triển đội tàu công suất lớn để vươn khơi bám biển, phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, ngoài một số “tàu 67” (tàu đóng theo NĐ 67) phải nằm bờ vì trục trặc kỹ thuật, hoạt động kém hiệu quả, vẫn còn nhiều tàu cá hoạt động tốt, có lãi cao song chủ tàu cố tình lảng tránh nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng.

Một số chủ tàu trước đó chấp hành tốt việc trả nợ song do thấy các chủ tàu khác chây ì mà không bị xử lý gì nên đã có tâm lý không muốn trả nợ, dẫn đến tình trạng rất nhiều chủ tàu trên địa bàn có nợ quá hạn tiền gốc và lãi tổng cộng lên tới 172 tỷ đồng.

Cấp hạn ngạch cho tàu cá theo chiều dài tàu, ngư dân lo lắng?

Thực hiện Luật Thuỷ sản năm 2017, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2019, hiện nay Bộ NN&PTNT và các tỉnh ven biển bắt đầu thực hiện việc cấp hạn ngạch khai thác cho tàu cá theo vùng thay vì theo công suất tàu. Theo đó, chiều dài của tàu cá sẽ quyết định tàu đó sẽ được đánh bắt ở vùng biển nào. Quy định này có hiệu lực, đồng nghĩa với hàng loạt vấn đề ngư dân phải thay đổi và điều này cũng tác động không nhỏ đến ngư dân theo cả hai hướng tiêu cực và tích cực.

Điểm khác của việc cấp phép khai thác thuỷ sản theo Luật thuỷ sản hiện hành là thay vì cấp giấy phép theo công suất tàu như trước, việc cấp phép lúc này được căn cứ theo chiều dài của tàu cá. Theo đó, tàu có chiều dài từ 15m trở lên được hoạt động ở vùng khơi; chiều dài từ 12m đến dưới 15m hoạt động tại vùng lộng và tàu dưới 12m chỉ hoạt động tại vùng ven bờ.

Thế nhưng, thực tế lâu nay ở Phú Yên, đội tàu cá có công suất từ 90CV trở lên thường đánh bắt cả vùng lộng lẫn vùng khơi (tuỳ theo mùa). Nhưng do số lượng tàu cá khai thác trên một vùng quá đông, dẫn đến nguồn lợi thuỷ sản bị cạn kiệt. Nhiều tàu cá ra khơi năng suất thấp, không bù đắp được chi phí chuyến biển.

Việc cấp hạn ngạch là cơ sở để quản lý tàu cá theo Luật Thủy sản 2017 và hướng đến phát triển nghề cá có trách nhiệm. Tuy nhiên, cũng không ít ngư dân lo lắng, nhất là những ngư dân có tàu cá dưới 15m. Theo bà con, việc chuyển đổi đánh bắt từ vùng này sang vùng khác không phải dễ dàng bởi liên quan đến chi phí đầu tư cho ngư lưới cụ. Do vậy, để thực hiện được, cần có những hỗ trợ ban đầu để ngư dân có tàu dưới 15m chuyển đổi nghề từ vùng khơi sang vùng lộng cho phù hợp.

Căn cứ vào hạn ngạch khai thác theo vùng mà Bộ NN và PTNT cấp, thì Phú Yên có 451 tàu dài trên 15m đủ điều kiện đánh bắt vùng biển khơi. Gần 2/3 tàu cá công suất trên 90CV nhưng chiều dài tàu dưới 15m sẽ phải chuyển vùng đánh bắt vào vùng lộng. Phạm vi đánh bắt bị thu hẹp, ban đầu ngư dân có thể sẽ gặp khó khăn, nhưng về lâu dài, với cách làm này có thể phát triển nghề cá bền vững. Vấn đề hiện nay là cần có những bước đi phù hợp với tình hình thực tế để ngư dân chấp hành tốt và khi đó Luật Thuỷ sản mới có thể đi vào cuộc sống.