Có thể nói, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đe dọa toàn thế giới như hiện nay, không có một chủ đề nào có thể phù hợp hơn với ASEAN như chủ đề Việt Nam lựa chọn cho năm 2020: “Gắn kết và chủ động thích ứng”. Trên cương vị chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã thể hiện xuất sắc vai trò điều phối một cách linh hoạt, hài hòa, cũng như tập hợp thành công ý chí và nguồn lực chung của cả khu vực để vượt qua những thách thức to lớn.

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN Việt Nam, Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia ASEAN bày tỏ: Trong bối cảnh các nước đều đang bận tâm chống lại dịch bệnh và ngăn ngừa tác động của nó thì liệu các công việc về xây dựng cộng đồng còn phù hợp nữa hay không? Hay là những vấn đề về hòa bình, ổn định có còn thích hợp để bàn thảo lúc này không khi người dân vẫn tiếp tục nhiễm bệnh hoặc tử vong. Đó là những thách thức đặt ra cho Việt Nam nhưng cuối cùng chúng ta đã thuyết phục được các bạn bằng những hành động cụ thể. Từ những cuộc họp, những diễn biến đầu tiên, chúng ta đều chứng tỏ được rằng mọi việc đều có thể thực hiện được, kể cả những vấn đề "không tưởng" như những ký kết hay những vấn đề cần phải có sự giao dịch trực tiếp như việc thỏa thuận giữa các nước tưởng là rất khó nhưng cuối cùng vẫn làm được. Việc này không chỉ nhờ những nỗ lực cố gắng mà còn đòi hỏi sự sáng tạo rất lớn.

Năng lực lãnh đạo đó đã được thể hiện khi đại dịch COVID-19 lan rộng, Việt Nam đã chuyển các sự kiện của ASEAN từ hình thức họp trực tuyến sang họp trực tuyến để đảm bảo hoạt động của Hiệp hội. Từ đó, ASEAN đã có nhiều sáng kiến ứng phó dịch như thành lập Quỹ ứng phó COVID-19 và Kho dự phòng vật tư y tế khu vực; thông qua Khung phục hồi toàn diện ASEAN và Kế hoạch triển khai, và mới đây nhất là Tuyên bố ASEAN về Khung thỏa thuận hành lang đi lại ASEAN.

Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho biết thêm: Trước hết, các nước đánh giá ngay từ đầu là chủ đề Việt Nam đưa ra rất chính xác đúng và đã trở thành một thương hiệu của ASEAN, đó là một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng.

Thứ hai, các nước ASEAN cho rằng những ưu tiên Việt Nam đặt ra cho xây dựng cộng đồng cũng rất thỏa đáng, phù hợp. Khi Việt Nam chuyển trọng tâm sang vấn đề ứng phó với COVID-19 và các biện pháp để hỗ trợ người dân, cộng đồng doanh nghiệp thì các nước đều đánh giá rất đúng và vì thế đã có sự hưởng ứng rất mạnh mẽ của các nước cũng như các đối tác. Những sáng kiến là Quỹ ASEAN ứng phó dịch COVID-19 hoặc Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực hay Trung tâm ASEAN ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi  đều được các nước hưởng ứng và đóng góp rất nhiệt tình.

Trong bối cảnh các diễn đàn đa phương khác đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19, các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như ASEAN+1, ASEAN+3, EAS, ARF, ADMM+ vẫn tiếp tục phát huy vai trò là cơ chế đối thoại và hợp tác khu vực phù hợp, ngày càng thực chất hơn, thu hút được sự tham gia và đóng góp tích cực của tất cả các nước. Ngoài ra, Hiệp ước hợp tác và thân thiện Đông Nam Á (TAC) đã kết nạp thêm 3 thành viên mới (Cuba, Nam Phi và Colombia) trong năm 2020.

Không chỉ vậy, quan hệ giữa ASEAN và các nước đối tác được đẩy mạnh khi Việt Nam tranh thủ sự đoàn kết và đồng thuận của Hiệp hội để thống nhất cách thức tập trung đóng góp lớn trong công tác tổ chức, điều phối và tham vấn qua đó giúp các nước tiến hành ký kết hiệp định kinh tế Đối tác toàn diện khu vực RCEP.

Ông Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công thương bày tỏ: Đây là cơ hội hết sức thuận lợi cho các nước tham gia hiệp định cũng như các doanh nghiệp tham gia vào tiến trình cơ cấu lại các chuỗi cung ứng, tham gia vào các chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu, bởi vì quy mô của khu vực này nó đủ lớn để tất cả các doanh nghiệp các nước từ lớn, vừa và nhỏ, điều có cơ hội xây dựng lại chiến lược của mình để tham gia chuỗi cung ứng này.

Bên cạnh đó, ASEAN đóng góp tích cực vào các nỗ lực toàn cầu về hòa bình và an ninh, phát triển bền vững, bình đẳng giới và tăng quyền cho phụ nữ, tổ chức Phiên họp đặc biệt của Lãnh đạo ASEAN về tăng quyền năng cho phụ nữ trong kỷ nguyên số tại Cấp cao ASEAN 36; Đối thoại cấp Bộ trưởng ASEAN về phụ nữ, hòa bình, an ninh; Hội nghị Thượng đỉnh Lãnh đạo nữ ASEAN lần đầu tiên dịp Cấp cao ASEAN 37.

Trong thắng lợi chung của Năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam càng thêm tự hào về thành công của Đại hội đồng Liên Nghị viện các nước ASEAN - AIPA 41 và của Hội nghị Hội đồng Chánh án các nước ASEAN lần thứ 8.

Hội nghị Bộ trưởng Công an ASEAN về phòng chống tội phạm và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN, đây là những 2 hội nghị cuối cùng trong chương trình 2020, mang ý nghĩa hợp tác chiến lược quan trọng của ASEAN, là những dấu son tô đẹp bức tranh thành công toàn diện của năm ASEAN 2020.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng phát biểu:Trong khi một số thể chế đa phương đang gặp nhiều thách thức, ASEAN đã thành công trong việc duy trì ổn định các hoạt động, giữ vững vai trò, vị thế của mình trong năm qua. Các Đối tác tiếp tục coi trọng và ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN. Xu hướng đối thoại, hợp tác và liên kết có cơ sở ngày càng vững chắc trong bối cảnh khu vực và thế giới ngày nay.

Bất chấp một năm nhiều khó khăn và thách thức nhất, dưới sự dẫn dắt của Việt Nam, tất cả các nội dung và mục tiêu ưu tiên đặt ra cho Năm Chủ tịch ASEAN 2020 đều được hoàn tất trọn vẹn. Chia sẻ trên trên truyền thông quốc tế, một số chuyên gia còn đánh giá Việt Nam đã đạt được những thành công "không tưởng" trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hoành hành trên toàn cầu.

Tạp chí Diplomat số ra tháng 11 đã dành một bài viết riêng về Năm Chủ tịch ASEAN của Việt Nam, gọi tên đó là “chính sách ngoại giao quyến rũ”.

Đánh giá về sự chủ động, linh hoạt của Chủ tịch ASEAN 2020, tác giả bài viết nhấn mạnh Việt Nam đã giúp ASEAN duy trì được mối quan hệ cân bằng với các nước lớn, điều hòa và giảm thiểu áp lực từ sự cạnh tranh, cọ xát giữa các nước lớn đối với ASEAN thông qua việc nhấn mạnh và đề cao các nguyên tắc cơ bản của ASEAN trong quan hệ giữa các quốc gia; tranh thủ sự đoàn kết và đồng thuận của ASEAN để thống nhất cách tiếp cận chung trước các yêu cầu, đề xuất mà các đối tác đưa ra.

“Việt Nam đã đạt được những thành công được coi là không tưởng” là dòng tít đã được hãng tin Sputnik nhấn mạnh trong một bài viết mới đây để nói về năm 2020 - một năm rất đặc biệt với Việt Nam trên trường chính trị quốc tế. Đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN trong bối cảnh bùng phát của đại dịch COVID-19, đã xáo trộn toàn bộ cuộc sống và hoạt động trên toàn cầu, trong đó thay đổi cả cách mà mọi người tương tác, hợp tác và làm việc với nhau. Tuy nhiên, Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên cương vị Chủ tịch ASEAN trong năm 2020, với sự chuẩn bị chu đáo, lựa chọn mục tiêu và ưu tiên, để lại nhiều dấu ấn quan trọng.

Một thành công vô cùng lớn khác không thể không kể đến trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 do Việt Nam làm Chủ tịch đó là việc 10 nước ASEAN cùng với 5 đối tác  đã ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Theo trang mạng Asiatimes.com, RCEP là thỏa thuận thương mại tự do đầu tiên giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc - các cường quốc kinh tế công nghiệp hóa của châu Á.Vì thế, RCEP không chỉ được kỳ vọng sẽ giúp các quốc gia ASEAN phục hồi kinh tế trong thời gian tới, sau đại dịch COVID-19, mà còn là biểu tượng nêu bật tầm quan trọng của khu vực ở giai đoạn hiện nay - giai đoạn được một số nhà phân tích nhận định là “Thế kỷ châu Á”.

Asiatimes.com nhận định, Việt Nam - một trong những ngôi sao đang lên - đã sử dụng tốt vị thế của mình để thúc đẩy các nước cùng đồng lòng cải cách các vấn đề khu vực.

Khó khăn không chùn bước, thách thức chẳng sờn lòng, dịch bệnh COVID-19 đã không thể cản trở tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN”.  Trên cương vị chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam một lần nữa khẳng định tinh thần đoàn kết và bản lĩnh ASEAN vượt qua những sóng gió của thời cuộc, cũng như cam kết mạnh mẽ của tất cả các nước thành viên trong việc xây dựng thành công Cộng đồng.

Nhìn lại thành công của năm ASEAN 2020, tầm vóc, bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam được thể hiện một cách toàn diện, rõ nét. Dấu ấn của Việt Nam ghi đậm nét trong quá trình phát triển hơn 50 năm của ASEAN. Việc chủ trì tổ chức suôn sẻ hàng loạt hội nghị quan trọng theo hình thức trực tuyến đã cho thấy kết quả thành công trong quá trình chuyển đổi số ở Việt Nam, là minh chứng cho năng lực và khả năng sẵn sàng của Việt Nam trong thời đại kỷ nguyên số. Sau 25 năm tham gia ASEAN, Việt Nam đã trở thành một trong những thành viên nòng cốt, dẫn dắt, xây dựng và xác định các luật chơi trong ASEAN và khu vực, trở thành một chỗ dựa vững chắc và tin cậy.

Ông Vũ Hồ, Vụ trưởng Vụ ASEAN cho biết: Chúng ta cũng thấy rằng bản thân quyết định mà Việt Nam tham gia ASEAN trong 25 năm là hết sức đúng đắn, nó mở ra con đường mới cho đối ngoại Việt Nam lấy lợi ích của khu vực, lấy lợi ích của quốc gia, lấy lợi ích của dân tộc lấy để giải quyết tất cả các vấn đề trong đó nổi lên tình thần hợp tác đối thoại, cùng nhau hướng tới hòa bình và phồn vinh chung trong khu vực.

Với tinh thần đó thì chúng ta có thể thấy rằng trong 25 năm qua VN tham gia vào ASEAN đã đem lại kết quả rất là nổi bật, rất là rõ ràng trên tất cả các lĩnh vực kể cả về chính trị an ninh kể cả về kinh tế.  Ở đây tôi cũng xin phép được nêu lên 1 điểm những thành quả, thành tích mà Việt Nam đạt được trong 25 năm qua khi tham gia vào ASEAN thì nó cũng dựa trên tất cả những thành quả, thành tích những thành công chúng ta đã đạt được trong suốt quá trình bảo vệ xây dựng tổ quốc trước đó. Đây cũng là kết quả trong quá trình đổi mới cũng như là mở cửa mà Đảng và nhà nước ta đã khởi động từ năm 80 của thế kỉ trước. Đồng thời đây cũng là sản phẩm của quyết sách đúng đắn, của nước VN kể từ này lập nước năm 1945 cho đến nay.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nói: Với những hành trang phong phú của năm 2020 và của các năm trước đây, ASEAN có thể tự tin vững bước vào thập niên thứ 6 - một chặng đường dài không ít thách thức nhưng cũng đầy hứa hẹn đang dần mở ra".

Thành công của Năm Chủ tịch ASEAN 2020 là một đỉnh cao thắng lợi mới của đường lối đối ngoại đa phương của Đảng, đúng như lời Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nêu đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Điều này, như tiếp thêm sinh khí mới để Việt Nam tự tin và chủ động tiếp tục thắng lợi tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả./.