Căn nhà số 102/25 Tô Hiến Thành, phường 15, quận 10, TP. HCM, bên ngoài có treo bảng hiệu là Công ty tư vấn du học và du lịch, nhưng thực chất bên trong là một cơ sở cho thuê lưu trú dưới dạng hộp ngủ. Căn nhà có 1 lửng 3 lầu, theo những người ở trọ, căn nhà này có 6 phòng và có hàng chục hộp ngủ bên trong.

Tùy vào diện tích lớn, nhỏ khác nhau của mỗi phòng mà chia ra thành 4, 6 hoặc 8 hộp ngủ. Giá cho thuê cũng tùy từng số hộp ngủ trong phòng mà dao động từ 1.6 đến 1.7 triệu đồng/tháng. Như nhiều cơ sở cho thuê hộp ngủ, phòng trọ khác, tại đây cũng có chung tình trạng khu vực để xe và thang bộ lên các tầng trên đều không để hở, không có khả năng ngăn khói, ngăn nhiệt.

Theo Phòng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ Công an TP.HCM, việc xuất hiện mô hình hộp ngủ (sleepbox) trên địa bàn Thành phố là một trong những minh chứng cho thấy nhu cầu nhà ở đã vượt quá xa khả năng đáp ứng về chỗ ở tại đô thị.

Càng nhiều hộp ngủ được chia trong cùng một phòng thì càng tồn chứa số lượng lớn chất cháy tập trung trong một không gian nhỏ hẹp. Một số vật liệu có có tính chất cháy cao, khi cháy sẽ sinh ra lượng nhiệt lớn tác động trực tiếp, đẩy nhanh quá trình phát triển, lan truyền đám cháy. Với các đặc điểm trên, khi có bất kỳ sự cố cháy nổ nào xảy ra đều có thể gây hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là về con người.

Đại tá Huỳnh Ngọc Quan, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an TP. HCM: “Đây là 1 loại hình khá nguy hiểm, với diện tích quy mô rất hạn hẹp nhưng còn người ta sống trong điều kiện diện tích rất nhỏ. Mà điều kiện lối thoát nạn rất nguy hiểm. Không đảm bảo về số lượng thoát nạn, không đảm bảo về chiều rộng các hành lang, cầu thang, đặc biệt là lối thoát nạt từ điểm xa nhất vào cầu thang bộ rất xa và đặc biệt là hầu hết buồng thang là không được đóng kín. Thêm nữa là thiết bị pccc đặt tại đây cũng không đạt yêu cầu”.

Luật sư Hà Hải, Đoàn Luật sư TP HCM: “Đối với trường hợp nhà ở chung cư hoặc nhà ở riêng lẻ mà anh thay đổi mục đích, mà mục đích là để ở, thì trong trường hợp này nếu như cơ qua chức năng họ phát hiện họ xử phạt thì đây là xử phạt hành chính. Nhưng mà nếu trong xử phạt hành chính mà anh vẫn tiếp tục thực hiện thì luật cũng đã có quy định cần thiết xử lý hình sự. Trong trường hợp anh vi phạm quy định về PCCC dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, có thể gây thương tích hoặc chết người thì ngoài xử phạt hành chính thì cơ quan chức năng xem xét khởi tố vụ án, khởi tố bị can.”

Công an Thành phố HCM và các cơ quan chức năng đã tổ chức kiểm tra gần 60.000/60.493 cơ sở phòng trọ, nhà ở cao tầng ngăn phòng cho thuê, chung cư mini.

Xử lý vi phạm 6.525 cơ sở, với 7.546 cơ sở bị xử phạt về hành vi vi phạm về phòng cháy chữa cháy. Tổng số tiền phạt là hơn 11,5 tỷ đồng. Đình chỉ hoạt động 17 cơ sở, tạm đình chỉ hoạt động 36 cơ sở. Ngoài ra có 29 cơ sở bị xử lý trong lĩnh vực xây dựng trên tổng số 18.764 cơ sở (xây dựng sai phép và chưa được cấp phép), 357 cơ sở bị xử lý trong lĩnh vực đăng ký kinh doanh, 310 cơ sở bị xử lý trong đăng ký thường trú, tạm trú.

Trong số vi phạm này, nhiều trường hợp là điểm cho thuê hộp ngủ. Cũng theo Sở Xây dựng, qua kiểm tra 11 công trình (3 chung cư và 8 nhà ở riêng lẻ) trên địa bàn quận 1, 4, 5, 7, 10, 11, Tân Phú, Bình Thạnh, Gò Vấp, huyện Nhà Bè và TP Thủ Đức. Kết quả, 9/11 công trình vi phạm trật tự xây dựng. Các lỗi chủ yếu là ngăn thành các phòng cho thuê, chuyển công năng sử dụng từ nhà ở riêng lẻ sang cho thuê để ở. Tăng số lượng phòng trong công trình nhà ở riêng lẻ. Tăng diện tích xây dựng; thêm tầng lửng tại các tầng và ngăn chia thành các phòng cho thuê ngủ.

Đối với 9 công trình vi phạm, Sở Xây dựng đã có văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân quận, huyện và thành phố Thủ Đức rà soát thời điểm vi phạm, xác định hành vi vi phạm và có biện pháp xử lý theo thẩm quyền.

Đại tá Huỳnh Quang Tâm, Trưởng phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an TP. HCM: "Việc mà ngăn các phòng cho thuê tạo thành các hộp ngủ rất là nguy hiểm về không đảm bảo an toàn pccc cũng như là vi phạm về trật tư xây dựng. Để đảm bảo an toàn pccc cho các đối tượng này thì trong thời gian vừa qua Công an TPHCM cũng đã phối hợp với các Sở, ngành địa phương tổ chức tổng kiểm tra, rà soát đối với đối tượng này. Các trường hợp vi phạm nghiêm trọng về pccc là chúng kiên quyết đình chỉ, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Đồng thời hướng dẫn các cơ sở này thực hiện đầy đủ các quy đinh về an toàn pccc, nhất là việc khắc phục các vi phạm về lối thoát nạn, giải pháp ngăn cháy, chống tụ khói, trang bị các phương tiện chữa cháy cũng như là tuyên truyền hướng dẫn kiến thức kỹ năng về pccc cho người dân. Và đồng thời có xây dựng phương án xử lý các tình huống cháy nổ có thể xảy ra ở các khu vực này.”

Trong góp ý cho Dự thảo Tiêu chuẩn Việt Nam Nhà ở riêng lẻ, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng hiện đang thiếu quy định của Bộ Xây dựng về tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng ở, nhất là tiêu chuẩn tối thiểu đối với phòng trọ thuộc khu nhà trọ cho thuê.

Do vậy, rất cần thiết ban hành quy định về tiêu chuẩn đối với phòng trọ do số lượng phòng trọ thuộc khu nhà trọ cho thuê rất lớn trong phạm vi cả nước.

Theo đó, HoREA đề nghị Bộ Xây dựng xem xét và quyết định diện tích tối thiểu của phòng trọ là 10m2 (hoặc có thể là 12 - 15m2), diện tích sử dụng không nhỏ hơn 5m2 (hoặc có thể là 6 - 7,5m2) cho một người để đảm bảo không gian ở phù hợp.

Nhận định được rủi ro từ loại hình hộp ngủ cho thuê, thời gian qua nhiều địa phương cũng đã tiến hành kiểm tra, rà soát. Nhiều quận trên địa bàn TP.HCM đã xử lý, cho ngừng hoạt động những trường hợp không đảm bảo phòng cháy chữa cháy và tuyệt đối không cho phát sinh mới.

Vừa qua, Ủy ban nhân dân TP.HCM đã có văn bản giao Sở Xây dựng, Ủy ban nhân dân thành phố Thủ Đức và các quận, huyện tăng cường thực hiện việc theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn, xử lý kịp thời khi phát sinh vi phạm tại các công trình xây dựng trên địa bàn.

Đối với việc xây dựng sai phép của các "hộp ngủ" (sleep box) hoạt động không đảm bảo an toàn trong công tác phòng cháy chữa cháy, lực lượng chức năng cần phải đình chỉ hoạt động ngay và khôi phục lại nguyên trạng ban đầu để phòng ngừa hiểm họa về cháy nổ.

Kiên quyết xử lý nghiêm minh, kiểm tra, giám sát để việc kinh doanh của các chủ cho thuê đi vào trật tự, quy củ, đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cũng như đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội, đặc biệt là đảm bảo an toàn cho những người thuê trọ.