Định hình xu hướng mới của giáo dục phổ thông

Trước đó, chiều 15/7, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị Thông tin phổ điểm kỳ thi năm nay, với không nhiều yếu tố bất ngờ. Phát biểu tại Hội nghị, GS, TSKH Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định, phổ điểm năm nay phản ánh đúng chất lượng và có sự phân hóa tốt, đặc biệt ở hai môn Toán và tiếng Anh. Môn Toán có tính phân loại cao, đề thi được đánh giá là tốt nhất từ năm 2018 đến nay, giúp nhận diện rõ học sinh khá, giỏi và trung bình. Môn tiếng Anh cũng có phổ điểm sáng, đề thi điều chỉnh chuẩn đầu ra từ A2 lên B1, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Riêng môn Ngữ văn với đề thi mở, tuy năm nay cả nước chưa có điểm 10 nào, song theo các chuyên gia nhận định, cũng như phổ điểm các môn khác đều “khá đẹp”.

Lúc này câu hỏi đặt ra là, phổ điểm thi phản ánh điều gì, và ngành giáo dục cần làm gì tiếp theo? Câu trả lời, cũng theo các chuyên gia giàu kinh nghiệm, đã nhiều năm quan sát, theo dõi lộ trình đổi mới thời gian qua là, cần có lộ trình đánh giá Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 và lộ trình ra đề thi từ năm 2026, nhất là trong bối cảnh mới.

Đề cập vấn đề tác động trở lại của Kỳ thi Tốt nghiệp THPT với cách dạy và học, GS, TS Phạm Hồng Quang, nguyên Chủ tịch Hội đồng Đại học Thái Nguyên đánh giá cao việc đổi mới cách ra đề môn Ngữ văn như năm nay. Vị chuyên gia này nhận định, đề ra đúng hướng phát triển hình thành năng lực khi học liệu trong sách giáo khoa theo chương trình mới là vật liệu để kiến tạo ý tưởng giáo dục. Việc huy động kiến thức lịch sử, văn hóa, địa lý, chính trị, hơi thở của cuộc sống… đã kích hoạt cảm hứng cho học sinh trong quá trình thi, quá trình dạy học.

Từ đó, “Kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm nay đã đạt được các giá trị giáo dục, định hình xu hướng mới về giáo dục phổ thông: cơ bản, nền tảng với triết lý coi trọng sự vững chắc trong học vấn nền tảng rộng, giúp các em có ba khả năng là nhìn thế giới, tư duy khám phá và tư duy linh hoạt”, GS Quang phân tích.

Đến đây nhìn lại, chỉ trong vòng chưa đầy một năm, kể từ khi khẳng định quyết tâm đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, các cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quan trọng về giáo dục - một quốc sách hàng đầu để thực hiện ước nguyện đưa dân tộc ta “bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh Thư gửi cho các học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tháng 9 năm 1945. Trong đó, đáng chú ý là Kết luận số 91- KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-

NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Trên cơ sở đánh giá khái quát về kết quả, bất cập, hạn chế sau hơn mười năm thực hiện Nghị quyết số 29 và bối cảnh mới, Kết luận số 91 của Bộ Chính trị đã đề ra 8 nhiệm vụ tiếp tục thực hiện Nghị quyết. “Là một nhà văn và nhà giáo, tôi rất tâm đắc với những nhiệm vụ đã được Bộ Chính trị chỉ ra. Đó là, giáo dục mầm non chuẩn bị ban hành chương trình mới, từng bước thực hiện phổ cập giáo dục mầm non từ 3 đến 4 tuổi; giáo dục phổ thông tiếp tục “thực hiện một chương trình giáo dục phổ thông thống nhất cả nước, mỗi môn học có một hoặc một số sách giáo khoa và xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa”; đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số, phát triển giáo dục số; “Nhà nước bảo đảm kinh phí cho giáo dục bắt buộc, giáo dục phổ cập”; “tập trung nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”, nhà giáo Đào Quốc Vịnh nêu ý kiến.

Để thực hiện Kết luận số 91 của Bộ Chính trị, ngày 18/3/2025, Chính phủ đã có Nghị quyết số 51/NQ-CP ban hành Chương trình hành động của Chính phủ, theo đó mỗi nhiệm vụ đề ra trong Kết luận của Bộ Chính trị đều được cụ thể hóa và giao trách nhiệm rõ ràng cho các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương thực hiện.

Chưa hết, tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, với 440/441 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình GDPT trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị quyết có hiệu lực thi hành ngay từ ngày 26/6 và được áp dụng ngay từ năm học 2025-2026.

Các văn bản chỉ đạo, văn bản quy phạm pháp luật vừa ban hành thể hiện quan điểm nhất quán của Đảng, Nhà nước về đổi mới giáo dục xuyên suốt từ Nghị quyết số 29 của Trung ương, Nghị quyết số 88 của Quốc hội, Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của Thủ tướng Chính phủ, Luật Giáo dục 2019 tới nay.

Chia sẻ với báo chí, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng thẳng thắn, để đổi mới thành công, ngành giáo dục phải tiếp tục kiên trì, nhất quán, càng ngày phải đi vào thực chất, từ công tác quản lý đến giảng dạy, đánh giá. Việc đổi mới phải nhìn cả quá trình, không chỉ dừng lại ở điểm số hay kết quả tức thì, mà phải là thành quả của một nền giáo dục phát triển bền vững, chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu thực tiễn xã hội và đất nước.