Hoàn thiện phát luật về dữ liệu để phục vụ quản lý Nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội

Mới đây, Bộ Công an đã chủ trì xây dựng dự thảo Luật Dữ liệu trong đó có quy định về trách nhiệm của cơ quan chủ quản cơ sở dữ liệu trong việc xây dựng, thu thập, quản lý, vận hành, kết nối, chia sẻ, khai thác, sử dụng thông tin trong cơ sở dữ liệu. Mất chưa tới 1 USD, ngay sau khi nhập số điện thoại vào chatbot trên telegram người dùng có thể có được đầy đủ thông tin về chủ sở hữu số điện thoại đó từ: ngày sinh, quê quán, tài khoản ví điện tử, biển kiểm soát xe… Sử dụng Chatbot để thực hiện giao dịch là một trong những thủ đoạn mới được các đối tượng sử dụng để mua bán dữ liệu. Với hình thức này, các đối tượng xấu có thể hoạt động với độ ẩn danh cao, thanh toán bằng tiền mã hóa nên rất khó truy vết. Theo ghi nhận nửa đầu năm nay, đã có 46 vụ lộ lọt rao bán dữ liệu, 13 triệu bản ghi bị rao bán, hơn 12,3GB mã nguồn bị lộ lọt.

Ông Trần Minh Quảng, Giám đốc Trung tâm Phân tích Chia sẻ nguy cơ An ninh mạng, Công ty An ninh mạng Viettel cho biết, vấn đề liên quan tới nhận thức kĩ năng đảm bảo an toàn của người dùng trên không gian mạng chưa cao là nguyên nhân lớn. Thứ hai là mức độ triển khai giải pháp ATTT an ninh dữ liệu của các doanh nghiệp chưa đồng đều. Nguy cơ thứ ba đến từ chính trong nội bộ, tiến hành trục lợi, mua bán dữ liệu trái phép.

Việc mua bán dữ liệu cá nhân đang được tiến hành có hệ thống, tổ chức, bên bán thậm chí cam kết bảo hành, có khả năng cập nhật và trích xuất dữ liệu theo yêu cầu người mua. Nhiều công ty thành lập mới với mục đích đầu tư xây dựng, vận hành hệ thống kỹ thuật chuyên thu thập trái phép dữ liệu cá nhân để kinh doanh thu lợi nhuận.

Trung tá Nguyễn Việt Dũng, Phòng An ninh mạng và PCTP sử dụng công nghệ cao, Công an Tỉnh Quảng Ninh cho biết, các đối tượng đánh cắp thông tin cá nhân của người dùng để tạo lập ta các tài khoản mạng xã hội trùng với tài khoản chính chủ thì chúng nghiên cứu rất kỹ các danh tính, phong cách sử dụng ngôn ngữ để nhập vai gần như hoàn hảo, khi chúng mạo danh các tài khoản chính chủ để tiếp cận với nạn nhân.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc Kỹ thuật Công ty cổ phần Công nghệ An ninh mạng Quốc gia NCS cho biết, cái việc khai thác sử dụng các thông tin này cần đặc biệt lưu ý với các quy định của pháp luật, bởi vì không phải thông tin nào mà chúng ta tiếp cận được trên không gian mạng chúng ta cũng có thể thoải mái tùy ý sử dụng do vậy chúng ta cần có quy định những dữ liệu được phép chia sẻ để các hoạt động khai thác sử dụng dữ liệu được đưa vào khuôn khổ.

Dự thảo Luật Dữ liệu gồm 7 chương, 67 điều , đã được Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8 đang diễn ra…. Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh việc xây dựng dự án luật được tiến hành trên cơ sở tổng kết thực tiễn trong những năm qua; khắc phục những tồn tại, bất cập, hạn chế; thực hiện thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả thông tin trong các cơ sở dữ liệu, phục vụ công tác quản lý Nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm và các cá nhân vi phạm pháp luật.

Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, qua rà soát hệ thống pháp luật thì chỉ có 1 số luật quy định về trách nhiệm của cơ quan chủ quản trong việc xây dựng, quản lý vận hành kết nối chia sẻ khai thác sử dụng dữ liệu tuy nhiên tất cả các luật đều không quy định cụ thể thống nhất về xử lý quản trị dữ liệu… do vậy Việc xây dựng Luật Dữ liệu là rất quan trọng, cần thiết, cấp thiết để bảo đảm bao quát đầy đủ các nội dung, nhiệm vụ mà Đảng, Chính phủ đã xác định trong công tác chuyển đổi số; tăng cường ứng dụng, sử dụng hiệu quả dữ liệu để phục vụ công tác quản lý Nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm quản lý và bảo vệ dữ liệu.

Thảo luận tổ Thảo luận tại tổ về dự án Luật Dữ liệu, đa số đại biểu bày tỏ nhất trí với việc cần thiết ban hành luật này.

Bà Trần Thị Vân, Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh cho biết, trong bối cảnh chúng ta đang chuyển đổi số mạnh mẽ như hiện nay thì cái luồng dữ liệu xuyên biên giới ngày càng gia tăng đòi hỏi phải có khung pháp lý một cách rõ ràng để chúng ta quản lý để đảm bảo lịch ích hợp pháp cùa người dân thì đề nghị dự thảo luật quy định rõ các loại dữ liệu quan trọng bị cấm hoặc bị hạn chế chuyển ra nước ngoài và có quy định về lưu trữ bản sao dữ liệu quan trọng.

Ông Thạch Phước Bình, Đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh cho biết, tôi đề nghị bổ sung thêm quy định về bảo mật nghiêm ngặt đối với các cơ sở dữ liệu quốc gia lưu trữ trên hạ tầng của Trung tâm Dữ liệu quốc gia, đặc biệt là trong bối cảnh tấn công mạng ngày càng gia tăng. Ngoài ra cần xây dựng và bổ sung cơ chế dự phòng dữ liệu đảm bảo an toàn khi hệ thống gặp sự cố.

Có thể thấy, việc trình Quốc hội xem xét, ban hành một đạo luật về quản lý dữ liệu trong bối cảnh hiện nay không chỉ cần thiết mà còn cấp bách bởi thực tế hiện nay việc xây dựng, tạo lập, kết nối, chia sẻ và bảo vệ dữ liệu vẫn còn nhiều hạn chế, thách thức.. Do vậy, việc hoàn thiện pháp luật, quy định những chính sách trong phát triển, ứng dụng dữ liệu cá nhân vào công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế-xã hội là yêu cầu rất cấp thiết, tạo điều kiện cho mọi người dân được thụ hưởng lợi ích từ hoạt động chuyển đổi số.