Tại Nga, có một nơi mà da cá được sử dụng rất nhiều vào việc may quần áo. Nghề thủ công truyền thống tưởng chừng đã thất truyền này nay đang được hồi sinh bởi những người đam mê, cũng như nhu cầu sử dụng các sản phẩm bền vững.

Các loài cá địa phương như cá hồi chum, cá dòng, cá pike, cá da trơn và cá taimen đều được tìm thấy ở sông Amur, miền Viễn Đông Nga. Và đây cũng là quê hương của nghệ nhân Valentina Beldy.

Sinh ra ở Vùng Khabarovsk, bà Valentina đã thuộc da cá và may quần áo cho người dân địa phương suốt 16 năm qua. Vì vậy, bà hiểu rõ từng loại cá và biết da của loài nào phù hợp để may đồ.

Bà Valentina Beldy, Nghệ nhân may quần áo từ da cá, Nga: "Giống như con người, mỗi người lại có một tính cách riêng, đặc điểm riêng. Tương tự như vậy, mỗi con cá lại có làn da riêng… con này màu xám, con khác lại màu xanh lục, con khác nữa lại có màu nâu. Để có được màu da giống nhau, bạn phải tìm rất nhiều cá rồi so sánh chúng”.

Không giống như da các loài động vật khác, da cá không thấm nước. Người thợ sẽ phải vò khô bằng tay cho đến khi tấm da mềm như vải.

Phải mất nhiều năm mới may được một chiếc áo dài từ da cá. Và có thể phải mất cả năm mùi tanh của vải da cá mới biến mất.

Bà Valentina Beldy, Nghệ nhân may quần áo từ da cá, Nga: “Quan trọng nhất là khâu gia công. Cần phải xử lý cho đến khi da cá giống như một miếng vải. Chúng tôi không dùng máy may, mà phải khâu bằng tay. Vải từ da cá khi may bằng máy sẽ làm hỏng miếng da. Chúng sẽ không giữ được đường nét tự nhiên nữa”.

Cũng bởi kỹ thuật tạo vải từ da cá tốn rất nhiều thời gian và công sức, trong khi thị trường hiện nay lại chuộng thời trang nhanh và mẫu mã đa dạng, nên không mấy ai còn mặn mà với nghề.

Bà Valentina Beldy, Nghệ nhân may quần áo từ da cá, Nga: “Bất cứ ai cũng có thể học nghề này, nhưng không có nghĩa là ai cũng đủ kiên trì để theo đuổi. Mọi người đều có thể nắm được những kỹ thuật cơ bản, nhưng để làm lâu dài rất khó. Phải ngồi cả đêm, vò nát da cá. Chỉ đơn giản thế thôi, nhưng quan trọng là phải kiên nhẫn”.

Làm quần áo từ da cá là nghề truyền thống của các dân tộc bản địa ở Viễn Đông Nga, dù chưa có nghiên cứu lịch sử nào chỉ ra thời gian chính xác về sự ra đời của nghề này.

Với hy vọng nghề truyền thống không bị mai một, bà Valentina đang mở các cuộc triển lãm và tổ chức các lớp học trên khắp nước Nga và cả quốc tế để giới thiệu nét văn hóa độc đáo này. Bà cũng đang hướng dẫn cho chính những người trẻ ở quê hương Khabarovsk cách bảo tồn di sản của tổ tiên.

Bà Dina Suslova, Giám đốc Trung tâm văn hóa Nanai, Vùng Khabarovsk, Nga: “Trước khi các lớp đào tạo như thế nào được mở ra, có thể nói rằng, nghề này đang biến mất. Nhưng, bây giờ thì không. Các bạn trẻ rất hứng thú với nó. Để mà nói cho đúng, thì đó là sự kế thừa giữa yếu tố truyền thống và sáng tạo, hiện đại”.

Da cá giờ không chỉ được sử dụng để tạo ra những bộ trang phục truyền thống, mà còn ứng dụng trong những món phụ kiện thời trang.

Nhiều công ty quan tâm đến tính bền vững cũng đang tập trung phát triển ngành công nghiệp da cá mới nổi này.

Bà Yana Volchenko, Quản lý cửa hàng Nord-West, Moskva, Nga: “Chúng tôi đang hướng tới thị trường thương mại rộng lớn hơn. Đây là chiến lược không chỉ của riêng Nord-West, mà cả các thương hiệu xa xỉ khác như Dior...Những sản phẩm từ da cá có thể khiến bạn trông thật phong cách, cá tính… và thu hút được sự chú ý từ mọi người”.

Trước đây, một số ít da cá được sử dụng để chuyển thành dầu hoặc collagen, trong khi phần lớn bị vất bỏ mà không qua xử lý. Điều này để lại tác động rất lớn tới môi trường.

Hướng đi mới trong các sản phẩm thời trang sẽ khiến cho những mảnh da cá trở nên giá trị hơn, mang tính bền vững hơn và ở một số nơi như Khabarovsk còn tạo ra tính kế thừa.