Tuy nhiên, một số chính sách đã có sự thay đổi. Với việc nhiều trường đại học công lập dần mở cửa trở lại, một số ít sinh viên nữ cũng được tham gia các lớp học. Dẫu vậy, khó khăn lúc này đối với các sinh viên còn là vấn đề tài chính. Ước mơ đến trường xem ra vẫn còn nhiều trắc trở.
Bất cứ khi nào có thời gian rảnh rỗi, Waheeda Bayat lại tìm một cuốn sách và đọc. Cô gái 24 tuổi này từng là sinh viên chuyên ngành chính trị tại Đại học Gawharshad, thủ đô Kabul. Công việc làm thêm ngoài giờ học cho một công ty truyền thông địa phương cũng từng giúp cô kiếm được khoảng 132 USD/tháng.
Nhưng tất cả đã thay đổi sau khi lực lượng Taliban trở lại nắm chính quyền. Sự suy thoái kinh tế kéo hàng triệu người Afghanistan rơi vào cảnh nghèo đói. Bayat mất việc làm, bố mẹ cô cũng phải nghỉ việc và việc đến trường dường như là điều khó khăn với Bayat.
Waheeda Bayat bày tỏ rất vui khi biết tin các trường đại học công lập sẽ mở cửa trở lại, điều đó có nghĩa là các cô gái có thể theo đuổi bậc học cao hơn. Nhưng tiếc là tôi không thể tiếp tục con đường học của mình, vì tôi không đủ khả năng đóng học phí.
Để trang trải cuộc sống cho gia đình 9 người, Bayat cùng các em của mình nhận may trang phục truyền thống Afghanistan. Số tiền kiếm được vào khoảng 88USD/tháng. Sau khi trả tiền thuê nhà, thức ăn... họ hầu như không thể mua thêm bất cứ thứ gì khác, chứ chưa nói đến việc trả khoản học phí lên tới 163USD của Bayat.
Dẫu vậy, cô gái này vẫn quyết tâm theo đuổi đam mê học tập của mình theo cách riêng, với mong muốn một ngày nào đó sẽ được quay trở lại trường học.
Waheeda Bayat cho biết thêm: Tôi rất thích học. Tôi luôn cảm thấy hạnh phúc khi nhìn thấy ngôi trường đại học của mình. Tôi ước mình có thể tiếp tục đi học, được gặp các bạn bè cùng lớp và thầy, cô giáo, được tới thư viện đọc sách. Tôi vẫn luôn nỗ lực từng ngày và tin rằng, một ngày nào đó, những nỗ lực ấy sẽ được đền đáp.
Bắt đầu từ ngày 2/2 vừa qua, một số trường đại học ở Afghanistan đã mở cửa trở lại tại các tỉnh Kabul, Laghman, Nangarhar, Kandahar, Nimroz, Farah và Helmand với một số ít sinh viên nữ được tham gia lớp học. Nhưng từ cuối tháng 3 này, Taliban thông báo các trường cho học sinh nữ sẽ mở hoàn toàn.
May mắn hơn Bayat, nhiều bạn học của cô đã được trở lại khuôn viên trường. Dẫu vậy, vẫn còn những rào cản khiến cho việc đi học của các nữ sinh gặp trở ngại.
Chị Shukriya Hujjat – Sinh viên đại học, Afghanistan cho biết: Đã có rất nhiều thay đổi trong chương trình giảng dạy và môi trường học tập. Các sinh viên nữ phải chú ý đến trang phục, hành vi của mình nhiều hơn so với trước đây.
Khi các trường đại học hoạt động trở lại, các lớp học sẽ được chia thành hai khung giờ giảng dạy. Lớp học dành cho nữ sinh sẽ được giảng dạy vào buổi sáng và lớp dành cho nam vào buổi chiều. Taliban cho biết không phản đối cho sinh viên nữ đi học, song phải tách riêng lớp nam và lớp nữ và chương trình giảng dạy phải dựa trên nguyên tắc Hồi giáo.
Chị Geeta Rahimi – Sinh viên đại học, Afghanistan cho biết thêm: Tôi đã từng nghĩ chúng tôi sẽ không bao giờ được tới trường đại học một lần nữa, thậm chí tôi đã nghĩ là chúng tôi sẽ không được bước chân ra khỏi nhà của mình. Nhưng bây giờ, các trường đại học đã mở cửa trở lại cho nữ sinh, điều đó khiến tôi yên tâm hơn.
Trong lần trở lại kiểm soát Afghanistan lần này, Taliban tuyên bố sẽ không áp dụng các chính sách hà khắc như thời kỳ nắm quyền lãnh đạo từ năm 1996 - 2001. Ngày 3/12/2021, chính quyền Taliban ở Afghanistan đã ban hành sắc lệnh về quyền của phụ nữ, theo đó quy định không được ép buộc phụ nữ kết hôn và người vợ phải được chia tài sản chung khi người chồng qua đời. Bên cạnh đó, là khuyến khích phụ nữ tham gia các hoạt động xã hội, thậm chí tham gia chính quyền mới.
Chị Waheeda Bayat cho rằng, tương lai của đất nước chúng tôi có thể tốt đẹp hơn nếu Taliban cho phép nam giới và phụ nữ cùng học tập, làm việc và đóng góp vào sự phát triển của đất nước.
Những thông điệp mà Taliban đưa ra được cộng đồng quốc tế đánh giá là có phần ôn hòa, mềm mỏng hơn, và nếu những cam kết đó được thực hiện hiệu quả trên thực tế, sẽ là một bước thay đổi lớn của lực lượng này về trao quyền cho phụ nữ, tạo điều kiện cho những nữ sinh như Waheeda Bayat hiện thực hóa ước mong của mình và đóng góp vào sự phát triển chung của Afghanistan.
Sẽ còn một thời gian dài nữa để đánh giá được những hành động của chính quyền Taliban ở Afghanistan, nhưng cộng đồng quốc tế đều trông đợi vào những hành động vì lợi ích của tất cả người dân.