Bài toán quản lý phim trên không gian mạng

Ở Việt Nam hiện còn tồn tại 1 thực tế là chưa có quy định cụ thể về quản lý phim chiếu trên không gian mạng. Trong khi đó, công nghệ đang thay đổi hằng ngày, hằng giờ, đòi hỏi cách thức quản lý kiểm duyệt phim nói chung, phim chiếu trên mạng nói riêng, phải thay đổi cho phù hợp. Nhiều chuyên gia đã đưa ra các phương án và ý kiến xung quanh vấn đề này.

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 với những diễn biến phức tạp, công chúng khó có thể đến rạp thưởng thức phim theo cách truyền thống mà phải nhờ vào các nền tảng trực tuyến, nên phim chiếu trên mạng đã trở thành lựa chọn của rất nhiều người.

Nguyễn Hoàng Bảo Ngọc, phường Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa - Hà Nội là 1 trong số rất nhiều bạn trẻ, tìm chọn cho mình ứng dụng để xem phim chiếu trên mạng như Netflix, Viki, Galaxy Play, FPT Play, Zing TV....bởi chính những tiện lợi và hấp dẫn mà những ứng dụng này đem lại.

Nguyễn Hoàng Bảo Ngọc cho biết: So với xem phim trên truyền hình thì tôi thường lựa chọn những phim chiếu trên web vì chúng tôi được chủ động về thời gian xem phim, được lựa chọn những bộ phim yêu thích. Mà ở đó âm tanh, hình ảnh cũng sắc nét hơn nên tôi thường mua những gói xem trên các ứng dụng.

Theo số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến tháng 11/2020, Việt Nam có khoảng 35 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ xem trực tuyến với khoảng 14 triệu thuê bao và có tổng doanh thu lên tới 9.000 tỷ đồng.

Điều đáng nói là, trong khi phim chiếu rạp chịu sự kiểm duyệt chặt chẽ của Cục Điện ảnh (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), phim truyền hình chịu sự kiểm duyệt của các đài truyền hình, thì phim chiếu trên mạng hiện nay gần như không chịu một sự kiểm soát nào. Vấn đề đặt ra lúc này là phải nhanh chóng hoàn thiện các quy định mang tính pháp lý, tạo ra cơ chế phân loại và kiểm duyệt chặt chẽ cho các phim sản xuất chiếu online. Các quy định này cũng cần phải chi tiết, chặt chẽ, không tạo ra các kẽ hở để doanh nghiệp lạm dụng quảng cáo, trốn thuế hay đưa những nội dung phản cảm vào phim.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI): Một trong những hướng đi mà chúng tôi mong muốn là làm sao kéo được khán giả tới phim Việt Nam nhiều hơn nữa. Trong bối cảnh người ta có rất nhiều lựa chọn với internet, sự phong phú bởi thông tin thì phim Việt kéo được khán giả đến rất là quan trọng. Tinh thần của Luật Điện ảnh lần này là làm sao thúc đẩy được sự tự do sáng tác, đến quá trình kiểm duyệt, phân phối phim.

Về điểu khoản của Dự thảo quy định về việc phổ biến phim trên không gian mạng, hiện đang có hai phương án được đề xuất là tiền kiểm và hậu kiểm. Tiền kiểm là phim chiếu trên mạng sẽ được kiểm duyệt, cấp phép trước khi lưu hành giống như phim chiếu rạp. Song có điều bất cập là số lượng phim chiếu trên mạng rất nhiều, cơ quan chức năng khó có khả năng lập các hội đồng kiểm duyệt tương ứng. Phương án hậu kiểm nghiêng về tăng cường trách nhiệm tự kiểm soát nội dung theo Luật của nhà sản xuất, đơn vị phát hành phổ biến phim trên mạng.

GS.TS Trần Thanh Hiệp, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sân khấu, Điện ảnh Hà Nội - Chủ tịch Hội đồng Trung ương thẩm định và phân loại phim truyện  nêu quan điểm: Phương án hậu kiểm tôi nghĩ sẽ khả thi hơn, tức là để cho cơ quan tổ chức trên ko gian mạng ấy họ sẽ tự phân loại phim, trên cơ sở pháp luật của Việt Nam thì họ chiếu. Còn cơ quan quản lý Nhà nước của Việt Nam sẽ tổ chức thanh tra trên cơ sở pháp luật Việt Nam. Tôi nghĩ nên cho họ phổ biến với điều kiện họ chấp hành pháp luật Việt Nam, tức là họ tự phân loại thì tôi nghĩ điều đó sẽ khả thi và pháp luật của chúng ta như vậy là thực sự cấp tiến.

Dù theo phương án nào đi nữa cần phải khẳng định rằng, việc đề xuất, điều chỉnh các điều khoản chặt chẽ trong Luật Điện ảnh và quy định pháp luật liên quan nhằm quản lý phim chiếu trên mạng là cần thiết, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn hiện nay./.