Làn sóng bạo loạn gây bất ngờ tại Anh cho thấy hiểm họa ghê gớm của thông tin sai lệch trên mạng xã hội khi những tin giả kích động kỳ thị chủng tộc, tôn giáo dễ dàng qua mặt công chúng. Sự việc một lần nữa cho thấy tư tưởng phân biệt chủng tộc, bài xích người da màu vẫn tồn tại trong xã hôi Anh hiện nay.

HIỂM HỌA CỦA TIN GIẢ

Thảm kịch 3 bé gái bị sát hại và 10 người khác bị thương trong vụ đâm dao tại thị trấn Southport, Tây Bắc vùng England ngày 29/7 đã dẫn đến làn sóng bạo loạn nghiêm trọng nhất ở Anh kể từ năm 2011 trong suốt tuần qua và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Đáng lo ngại, bạo lực được châm ngòi từ những thông tin sai lệch lan truyền trên mạng xã hội về nhân thân và tôn giáo của nghi phạm, kích động làn sóng kỳ thị chủng tộc và tôn giáo trên cả nước.

Các bài đăng trên mạng xã hội sau vụ đâm dao đều cho hay kẻ tấn công là Ali Al-Shakati, người tị nạn Hồi giáo đến Anh bằng thuyền năm ngoái và nằm trong danh sách theo dõi của cơ quan tình báo MI6.

Thông tin giả này lan truyền nhanh đến mức cảnh sát Anh buộc phải phá lệ, công bố danh tính nghi phạm. Đó là Axel Rudakubana, 17 tuổi, sinh ra tại Cardiff, Anh và sống gần thành phố Southport. Cảnh sát chưa công bố động cơ của nghi phạm, nhưng cho hay đây không phải vụ tấn công khủng bố.

Dù vậy, những lời đồn đại vẫn không dừng lại, châm ngòi cho cuộc bạo loạn ở Southport vào ngày 30/7, trước cả khi gia đình, bạn bè của những đứa trẻ kịp đau buồn.

Những thông tin sai sự thật trên mạng xã hội về nghi phạm được lan truyền nhanh chóng khi gắn các từ khóa nhạy cảm với xã hội Anh: nhập cư, Hồi giáo và Rwanda – quốc gia châu Phi có tên trong một đạo luật mà chính phủ tiền nhiệm của Thủ tướng Keir Starmer đưa ra, theo đó trục xuất người tị nạn không được Anh chấp thuận tới Rwanda.

LÀN SÓNG BẠO LOẠN Ở ANH

Vụ bạo loạn đầu tiên xảy ra ở Southport ngày 30/7 tại một buổi cầu nguyện cho các nạn nhân. Hàng trăm người biểu tình tụ tập bên ngoài một đền thờ Hồi giáo, trong đó các đối tượng quá khích đốt xe cảnh sát, ném gạch, đá và pháo sáng vào đền thờ và cảnh sát, khiến hàng chục người bị thương.

Sau vụ bạo loạn ở Southport, từ ngày 31/7 đến 9/8, khoảng 100 cuộc biểu tình cực hữu và biểu tình phản đối cực hữu nổ ra tại hàng loạt thành phố lớn trên khắp nước Anh. 

Nhiều trong số này biến thành bạo loạn khi những đối tượng cực đoan tấn công cảnh sát bằng bình chữa cháy, ném chai lọ, gạch đá, pháo sáng, bom xăng, đốt xe cảnh sát, đốt và cướp phá các cửa hàng, bao vây các đền thờ Hồi giáo và tấn công các khách sạn là nơi cư trú của người xin tị nạn. 

Người dân Anh cho biết họ cảm thấy kinh hoàng trước sự bùng phát của bạo lực, điều họ cho là đã tiếp tay cho hành vi phân biệt chủng tộc.

Một báo cáo được công bố năm 2023 cho thấy các sự việc bạo lực liên quan đến Hồi giáo đã tăng gấp đôi trên khắp nước Anh trong giai đoạn 2012-2022, với những lý do như hoạt động cực hữu gia tăng hay các cuộc tấn công chống Hồi giáo trên toàn cầu.

Một số nhà phân tích cũng chỉ ra rằng việc chính phủ chưa thực hiện được đầy đủ những chính sách về an ninh cũng là một nguyên nhân khiến các cuộc biểu tình nhanh chóng bùng phát thành bạo loạn.

Ngoài ra, theo một số phân tích từ các chuyên gia, vụ tấn công bằng dao khiến 3 bé gái thiệt mạng không phải là nguyên nhân dẫn tới tình trạng bạo loạn hiện nay. 

Số liệu mới từ Nhóm Ứng phó Nạn kỳ thị Hồi giáo (IRU), trụ sở tại London, cho thấy số vụ bạo lực liên quan đến phân biệt đối xử với người Hồi giáo đã tăng vọt 365% kể từ khi xung đột Israel - Hamas nổ ra ở Dải Gaza tháng 10 năm ngoái. 

Bạo loạn Southport "gần như là một cuộc biểu tình chớp nhoáng" và là hồi chuông cảnh tỉnh với chính phủ Anh về tình trạng kỳ thị Hồi giáo đang nở rộ trong phong trào cựu hữu tại nước này.

 ĐOÀN KẾT CHỐNG LẠI SỰ THÙ HẬN

Có thể thấy, tình trạng bạo lực và hỗn loạn đang khiến nước Anh bị tổn thương ở quy mô chưa từng thấy. Thế nhưng, bên cạnh những nguồn tin sai lệch, những tư tưởng hận thù, hàng nghìn người dân địa phương và các nhà hoạt động chống phân biệt chủng tộc đã xuống đường ở nhiều thành và cùng giơ cao biểu ngữ: “Chúng ta đều là con người”, "Đoàn kết chống lại sự thù hận".

Tại cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc ở phía Bắc thủ đô London, đám đông cầm biểu ngữ ủng hộ người nhập cư tụ tập bên ngoài một trung tâm tư vấn nhập cư, nhằm ngăn chặn các mối đe dọa tiềm tàng đối với cơ sở này.

Hiện các nghi phạm gây rối trật tự công cộng đang bị cảnh sát đột kích, vây bắt. Ngày 9/8, tòa án Anh đã kết án tù 2 đối tượng nam giới có các hành vi kích động bạo lực cực hữu trên mạng xã hội liên quan vụ đâm dao tại thị trấn Southport. Gần 500 người đã bị bắt trên khắp nước Anh.