Toàn tỉnh Hà Tĩnh giờ có gần 150 ha rừng trồng tập trung và gần 3 triệu cây (tương đương 3 nghìn ha) trồng phân tán trong vườn nhà các hộ dân. Để lấy được trầm hương, người thợ phải kỳ công tỉ mỉ dùng tay đục, chẻ, sủi từng thanh gỗ để lấy lõi trầm hương mỏng và thơm đặc trưng ẩn bên trong thân cây Dó Bầu.

Trầm hương là phần gỗ cây Dó Bầu chứa nhựa thơm, được ví như linh khí của trời đất. Huyện Hương Khê được xem là địa phương có thổ nhưỡng phù hợp với loại cây này, nên người dân ở đây hầu như ai cũng biết cách trồng và tạo trầm hương cho cây. Trầm thường được kết thành ở những chỗ cây Dó Bầu bị kiến, sâu đục, gãy cành, hay do con người cắt vào rễ hoặc gốc, gọi là mở miệng. Vì thế để tạo trầm hương, người trồng dùng một chế phẩm sinh học đặc biệt cấy vào thân cây.

Ông Nguyễn Trọng Cử, Chủ cơ sở sản xuất và chế tác Trầm hương, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh cho biết: "Trầm vườn của mình mà nếu tự nhiên cũng thơm như trầm rừng thôi, nhưng mà phải lâu năm, lâu năm thì nó giống được trầm rừng. Người dân làm đục, bắt buộc cây Dó Trầm phải đau. Đau rồi nó mới tiết được tất cả các tinh dầu trong thân cây tiết đến đây giống như sức đề kháng của con người, bảo vệ được vết thương này, rồi từ đấy tiết tinh dầu ra gọi là trầm hương. Mà nếu cả nguyên thân nó không bị một vết thương thương nào, không bị lỗ sâu nào thì cây trầm này có lớn, đường kính 1m 2m nó cũng không có trầm."

Để lấy được phần trầm hương, người thợ phải trải qua tới 8 công đoạn gồm: bổ, chẻ, đục, đẽo, phá, tỉa, mài và đánh bóng. Giai đoạn sủi thô với các công đoạn như: cắt, bổ, chẻ, đục, đẽo thường dành cho nam giới với lực tay mạnh sủi gần hết phần rác trắng của cây dó bầu. Các thanh gió bầu được chẻ mỏng từ 2-3 cm bao bọc phần trầm hương có màu sẫm đen bên trong. Công đoạn kế tiếp, những người thợ nhẹ nhàng tỉ mỉ sủi phần giác trắng còn lại để lấy phần trầm hương mỏng chỉ vài phân. Công đoạn này đòi hỏi người thợ phải đều tay sủi, khéo léo và tỉ mỉ vì tránh phạm vào phần trầm hương gây hao hụt.

Ông Trần Kim Hồng, Thợ chế tác Trầm hương, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh chia sẻ: "Làm tinh, làm sạch được mảnh trầm là khó nhất mà tốn công. Khó là vì hắn phải làm tỉ mỉ để sạch hết rác trắng chỉ còn trơ lại nguyên mình trầm thôi. Mỗi người thợ một công đoạn, ai mà làm kỹ thuật yếu hơn thì cho làm phàn thô ngoài, còn ai mà kỹ thuật giỏi hơn thì mình cho làm tinh để hoàn thiện."

Học chế tác trầm hương từ đời cha ông đi trước, ông Trần Kim Đức giờ đã thành thạo tất cả các công đoạn làm trầm hương thế này. Nhưng dù máy móc có phát triển hiện đại thì với ông, cách tạo ra trầm hương tốt nhất là phải làm thật tỉ mỉ bằng tay.

Ông Trần Kim Đức, Thợ chế tác Trầm hương, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh cho biết: "Ở đây là toàn dùng bằng tay làm hết. Dùng máy chỉ cắt đốn cây thôi, dùng bằng máy là không dùng được , vì có cái nó vào góc trong hẻm, dùng máy là không vào được. Người ta trạm trổ thì lấy bên ngoài đi vào, còn chúng tôi lấy phía trong đi ra, vì vậy chúng tôi không thể làm bằng máy được, chỉ làm bằng tay, bằng thủ công thôi."

Ngoài sản xuất trầm hương thương phẩm để bán, các cơ sở chế biến trầm hương ở đây cũng sủi các cây trầm hương lớn để tạo thành các sản phẩm mỹ nghệ, hay chế tác các vòng trầm hương. Đây là những sản phẩm đòi hỏi tay nghề cao của người thợ chế tác trầm hương.

Anh Nguyễn Thanh Hiền, Thợ chế tác vòng Trầm hương, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh chia sẻ: "Kỹ thuật mình cần phải tỉ mỉ, nó rất tỉ mỉ nên ình làm cần phải có năng khiếu, có hoa tay. Đấy mình mới ra được một sợi hàng cho đẹp."

Trầm hương có mùi thơm đặc trưng, dùng làm dược liệu và chế biến ra nhiều sản phẩm cao cấp, bên cạnh đó với quan điểm chơi Dó Trầm để đưa lộc vào nhà, đem lại may mắn cho gia chủ, nên các sản phẩm từ trầm hương được người tiêu dùng mua nhiều. Nhờ vậy mà nghề sản xuất trầm hương ở đây cũng ăn nên làm ra, tiêu thụ cây trồng, và tạo công ăn việc làm cho người dân vùng Hương Khê này.