Theo thống kê: hiện nay toàn quốc có 72.362 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố; 89.045 Công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng tham gia thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, và 128.664 đội trưởng, đội phó đội dân phòng.
Tuy nhiên, các lực lượng, chức danh này hiện đang được điều chỉnh trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Theo GS.TS Nguyễn Trọng Chuẩn, cần phải có 1 quy định thống nhất để các lực lượng cùng thực hiện phương châm "chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, hậu cần tại chỗ".
Thực tế lực lượng bảo vệ dân phố, lực lượng dân phòng, công an xã bán chuyên trách đều do UBND cấp xã thành lập, quản lý, duy trì. Chủ trương đưa CA chính quy về xã đi vào hoạt động thực hiện nhiệm vụ bảo đảm ANTT ở cơ sở từ năm 2018. Tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều bất cập, nhiệm vụ bảo đảm ANTT vẫn có những khó khăn trong chỉ huy, chỉ đạo điều hành. Xây dựng các chức danh đang tồn tại, không thành lập mới, không tăng thêm đầu mối là những vấn đề được đặt ra trong quá trình nghiên cứu xây dựng dự án Luật lực lượng tham gia bảo đảm ANTT ở cơ sở.
Việc kiện toàn, thống nhất lực lượng cũng là cơ sở xác định đúng tính chất hoạt động và nhiệm vụ cụ thể. Đó là tham gia hỗ trợ công an cấp xã trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ ANTT, làm nòng cốt trong xây dựng mô hình tự quản, tự bảo vệ về ANTT trên địa bàn cấp xã. Việc hoàn thiện quy định pháp luật này đảm bảo không trùng dẫm, chồng chéo về nhiệm vụ quyền hạn với các tổ chức, lực lượng khác.
Trên thực tế, nhiều nhiệm vụ quyền hạn của lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở có tác động trực tiếp đến người dân và liên quan trực tiếp đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Mà theo quy định của Hiến pháp năm 2013 phải do luật định.
Dự kiến tổng số người tham gia hoạt động trong lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở là khoảng 300.0000 người.
Theo đó, xây dựng duy nhất theo mô hình Tổ bảo vệ an ninh, trật tự, trên cơ sở tiếp tục sử dụng, kiện toàn thống nhất các lực lượng, chức danh này để bố trí ở địa bàn thôn, tổ dân phố. Đây cũng là điều kiện quan trọng để thu hút thêm nhiều nguồn lực tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Và đối với những người đang công tác trong lực lượng tham gia bảo vệ ANTT tại cơ sở, việc hoàn thiện cơ sở pháp lý, quy định pháp luật đối với chức năng, nhiệm vụ sẽ khắc phục được những hạn chế, bất cập, đáp ứng yêu cầu bảo vệ ANTT trong tình hình mới.