Du lịch văn hóa: Phát triển đã xứng với tiềm năng?

Du lịch văn hóa là một trong 13 ngành công nghiệp văn hóa được xác định trong Chiến lược các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2022, tầm nhìn đến năm 2030. Với văn hóa là cốt lõi, Việt Nam cần phát triển du lịch dựa trên tiềm năng vốn có một cách hiệu quả. Thế nhưng, hiện nay, việc tận dụng lợi thế để phát triển du lịch văn hóa đã phát triển xứng với tiềm năng?

Chia sẻ tại Hội nghị quốc tế về phát huy giá trị các danh hiệu UNESCO phục vụ phát triển bền vững tại Việt Nam, được tổ chức vào đầu tháng 7 vừa qua tại Ninh Bình, là 1 học giả đóng góp ý kiến về giải pháp huy động nguồn lực trong phát huy giá trị di sản nói chung, đại diện doanh nghiệp này, đã chỉ ra những khó khăn trong huy động nguồn lực tư nhân đầu tư cho phát triển du lịch di sản.

Điểm nghẽn đầu tiên mà doanh nghiệp này đề cập đến là cơ chế đầu tư.

Tại Ninh Bình, sự đồng thuận giữa chính quyền, người dân và doanh nghiệp, cùng sự tham vấn của các nhà khoa học đã tạo ra nhiều "trái ngọt" trong gìn giữ và trao truyền các giá trị của di sản, vừa góp phần bảo tồn, vừa tạo ra những thương hiệu mạnh để phát triển du lịch một cách bền vững. Với mô hình hợp tác công - tư, các cơ quan quản lý nhà nước thể hiện vai trò trong xây dựng cơ chế, chính sách; nâng cao vai trò, hiệu quả quản lý; tuyên truyền, đồng hành với doanh nghiệp và người dân.

   Câu chuyện thành công của Ninh Bình đã để lại nhiều bài học quý giá trong phát triển công nghiệp văn hóa tương xứng với tiềm năng về di sản văn hóa. Theo các chuyên gia, để bắt tay vào thực hiện, các địa phương cần phải tháo gỡ 1 số hạn chế trong cơ chế, chính sách.

  Phát huy giá trị di sản trong phát triển kinh tế, bên cạnh những thành công, ở một số địa phương vẫn đang trăn trở trước những thách thức, phát triển kinh tế nhiều lúc không khớp nhịp với bảo tồn và phát huy giá trị danh hiệu UNESCO. Nhận thức về di sản, bảo vệ môi trường, gắn việc bảo tồn di sản văn hóa với phát triển bền vững chưa thực sự thấm sâu vào hành động của các nhà quản lý, doanh nghiệp và người dân, tác động từ thiên tai, biến đổi khí hậu luôn hiện hữu. Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản còn hạn chế. Thách thức lớn nhất vẫn là hài hòa giữa phát triển lợi ích kinh tế và bảo tồn các di sản văn hóa, thiên nhiên.

 Để giải quyết những mẫu thuẫn, tồn tại này, mô hình hợp tác công-tư đã và đang được 1 số địa phương áp dụng.

Có thể nhận thấy, trong câu chuyện huy động các nguồn lực để phát triển du lịch văn hóa, hợp tác công - tư là hiện đang là một hướng đi đúng đắn. Qua đó đã góp phần giảm gánh nặng cho Nhà nước trong đầu tư công, nâng cao hiệu quả đầu tư tại các khu di sản thiên nhiên tại các Di sản Thế giới. Thông qua hợp tác công - tư đã từng bước triển khai chủ trương xã hội hóa phát triển du lịch, huy động được nguồn lực của doanh nghiệp và cộng đồng xã hội.

Khơi thông điểm nghẽn, tạo đà phát triển

Du lịch văn hóa không còn xa lạ với nhiều địa phương, nhưng để được thừa nhận đầy đủ với tư cách là một lĩnh vực của công nghiệp văn hóa, thật sự trở thành động lực phát triển công nghiệp văn hóa thì cần có thêm những cách nhìn nhận và tiếp cận mới. Làm thế nào để tháo gỡ những rào cản này?

Trải qua 5 năm, ‘Ký Ức Hội An’ - show diễn thực cảnh độc đáo giữa sông Hoài cũng như Đảo Ký Ức Hội An - nơi trình diễn “show diễn đẹp nhất thế giới”, dần hoàn thiện và trở thành điểm đến không thể bỏ lỡ trên bản đồ du lịch quốc tế.

   Dưới bàn tay dàn dựng tỉ mỉ và sự trình diễn thăng hoa của gần 500 diễn viên, show diễn tiếp tục hành trình miệt mài mang văn hóa Việt ra thế giới, kể câu chuyện của một vùng đất di sản bằng những gì tinh hoa nhất của nghệ thuật nước nhà.

 Trong chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 cũng xác định mục tiêu cụ thể, đến năm 2030 du lịch văn hóa chiếm 15 – 20% trong tổng số 40 tỷ USD doanh thu từ khách du lịch. Trên thực tế, du lịch chính là phương thức, là con đường mà nhiều quốc gia đang đầu tư, khai thác tối đa yếu tố của các giá trị văn hóa để phát huy sức mạnh “mềm” của văn hóa. Đồng thời, tài nguyên văn hóa cũng chính là nguồn lực để phát triển du lịch ở mỗi địa phương.

Theo chia sẻ của Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, để phát huy giá trị di sản trong phát triển triển kinh tế XH của các địa phương, cần thiết, phải tổ chức các cuộc đối thoại để lắng nghe ý kiến của cộng đồng dân cư có di sản. Các cuộc đối thoại này sẽ giúp người dân và nhà quản lý được gần gũi hơn, để hai bên cùng lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và tìm hướng giải quyết, vì mục tiêu chung là thu hút ngày càng nhiều du khách song song với gìn giữ, bảo tồn các giá trị của di sản.