Trong bài phát biểu được truyền hình trực tiếp từ Nhà Trắng sau khi lực lượng Taliban nắm quyền kiểm soát thủ đô Kabul, Tổng thống Biden nhấn mạnh: Tôi kiên định ủng hộ quyết định của mình. Sau 20 năm, tôi buộc phải chấp nhận thực tế rằng không có thời điểm nào là thích hợp cho việc rút các lực lượng Mỹ. Đó là lý do vì sao chúng tôi vẫn ở đó mặc dù đã nhìn thấy trước những rủi ro. Tôi phải thẳng thắn thừa nhận rằng sự thật là điều này diễn ra nhanh hơn chúng tôi dự đoán. Các nhà lãnh đạo Afghanistan đã bỏ cuộc và trốn chạy khỏi đất nước. Quân đội Mỹ không thể và không nên tham chiến trong một cuộc chiến mà lực lượng Afghanistan không sẵn sàng chiến đấu vì chính họ.

Theo Tổng thống Biden, lợi ích quốc gia của Mỹ ở Afghanistan chủ yếu nhằm ngăn chặn các lực lượng khủng bố ở quốc gia bị chiến tranh tàn phá này tiến hành tấn công Mỹ. Ngoài ra, Tổng thống Biden cũng cảnh báo lực lượng Taliban không được gây rối hoặc đe dọa tới công tác sơ tán hàng nghìn nhà ngoại giao Mỹ cũng như các phiên dịch viên người Afghanistan tại sân bay quốc tế Kabul.

Ông nhấn mạnh, Mỹ sẽ đáp trả “nhanh chóng và mạnh mẽ” đối với bất kỳ cuộc tấn công nào để bảo vệ cho người dân của mình cũng như những người Afghanistan đã hỗ trợ Mỹ. Bên cạnh đó, Tổng thống Biden cũng cam kết lên tiếng bảo vệ các quyền cơ bản của người dân Afghanistan, của phụ nữ và trẻ em gái dưới thời chính quyền mới ở Afghanistan.

Bài phát biểu trên được Tổng thống Joe Biden đưa ra trong bối cảnh nhà lãnh đạo Mỹ phải đối mặt với làn sóng chỉ trích gay gắt từ lưỡng đảng về việc Taliban kiểm soát thủ đô Kabul, sự sụp đổ của chính phủ Afghanistan cũng như công tác sơ tán các nhân viên ngoại giao Mỹ và những người Afghanistan hỗ trợ Mỹ ra khỏi quốc gia này.

Washington vừa qua đã đạt được thỏa thuận với Taliban rằng lực lượng này sẽ không can thiệp vào các chuyến bay sơ tán Mỹ đang thực hiện từ sân bay quốc tế Kabul.

Thỏa thuận trên đạt được trong các cuộc đàm phán tại Doha (Qatar) giữa các thành viên cấp cao của Taliban với Tướng Mỹ Frank McKenzie, Tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ. Hai bên đã nhất trí về một "cơ chế tránh xung đột" trong đó các hoạt động tại sân bay Kabul được phép tiếp tục mà không có sự can thiệp của Taliban.

Cũng trong ngày 16/8,  Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết nước này đã tạm thời đình chỉ mọi chuyến bay sơ tán từ sân bay ở sân bay Kabul để giải tán đám đông đổ xô tới sân bay này tìm cách rời khỏi Afghanistan. Tuy nhiên chưa rõ lệnh tạm dừng sẽ kéo dài trong bao lâu. Hiện vẫn còn khoảng 3.500 nhân sự Đại sứ quán Mỹ tại Afghanistan đang chờ được sơ tán, bên cạnh nhiều nhân sự địa phương cùng người nhà khác.

HĐBA LHQ kêu gọi đàm phán thành lập chính phủ mới tại Afghanistan

Trước những diễn biến hiện nay tại Afghanistan, hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) ngày 16/8 kêu gọi thông qua đối thoại để thành lập một chính phủ mới tại Afghanistan “thống nhất, bao hàm và đại diện cao, trong đó có sự tham gia đầy đủ, bình đẳng và ý nghĩa của phụ nữ”.

Trong cuộc họp khẩn, HĐBA LHQ cũng kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch và vi phạm nhân quyền, đồng thời kêu gọi tất cả các bên đảm bảo cho phép tiếp cận hỗ trợ nhân đạo khẩn trương, an toàn và không bị cản trở.

Phát biểu tại cuộc họp, Tổng thư ký Liên hợp quốc (TTK LHQ) Antonio Guterres kêu gọi thế giới hợp tác “ngăn chặn mối đe dọa khủng bố toàn cầu tại Afghanistan” và đảm bảo rằng các quyền cơ bản của con người phải được tôn trọng. Theo ông, “cộng đồng quốc tế phải đoàn kết để đảm bảo rằng Afghanistan không bao giờ lại được sử dụng như một bàn đạp hoặc nơi trú ẩn an toàn cho các tổ chức khủng bố”.

Về sự hiện diện của LHQ ở Afghanistan, Tổng thư ký  Guterres cho hay điều này sẽ được triển khai phù hợp với tình hình an ninh ở quốc gia Tây Nam Á. Nhưng trên tất cả, ông cho rằng lực lượng LHQ sẽ lưu lại đây và hỗ trợ người dân Afghanistan trong thời điểm họ gặp khó khăn.

Trong khi đó, nhiều quốc gia đang tiếp tục khẩn trương sơ tán nhân viên ngoại giao và công dân ở  Afghanistan về nước. Thủ tướng Đức Angela Merkel nhấn mạnh tầm quan trọng của quân đội nước này trong chiến dịch giải cứu các công dân Đức tại Đại sứ quán ở Kabul cũng như lực lượng sở tại làm việc cho Đức, đồng thời nêu rõ rằng việc đảm bảo an ninh sân bay ở Kabul sẽ chỉ có thể thực hiện với sự hỗ trợ của quân đội Mỹ.

Thủ tướng Merkel cho biết Đức cần sơ tán khoảng 10.000 người khỏi Afghanistan, bao gồm 2.500 nhân viên hỗ trợ người Afghanistan, cũng như các nhà hoạt động nhân quyền, luật sư và những người được xem là có nguy cơ rủi ro nếu họ ở lại sau khi Taliban lên nắm quyền.

Trước mối đe dọa của làn sóng tị nạn xuất phát từ tình hình bất ổn ở Afghanistan, bà Merkel nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hỗ trợ các quốc gia láng giềng của Afghanistan và toàn bộ khu vực trong việc trợ giúp người lánh nạn. Hiện hầu hết công dân Đức đã có mặt ở sân bay Kabul chờ được đưa đến Uzbekistan, tuy nhiên lúc này không 1 chuyến bay nào có thể rời đi do người dân chạy nạn đang chặn đường băng.

Trong khi đó, Thủ tướng Italia Mario Draghi hôm qua cũng cam kết bảo vệ tất cả các công dân Afghanistan đã hỗ trợ Rome trong cuộc chiến của Mỹ và liên quân tại nước này. Hiện các nhà ngoại giao Italia và 1 số trợ lý người Afghanistan đã được di tản và Rome đang lên kế hoạch cho các chuyến bay khác như vậy.